Geen plaats van bestemming. Over Honger van Knut Hamsun

Samenvatting

Met de roman Sult brak de Noorse schrijver Knut Hamsun (1859-1952) in 1890 definitief door. In de decennia die op dit eerste succes volgden, schreef hij nog tientallen romans, toneelstukken en gedichten die samen een omvangrijk, veel gelezen en ook veel besproken oeuvre vormen. In 1920 ontving Hamsun de Nobelprijs voor de letterkunde voor zijn roman Hoe het groeide (1917). De literaire vernieuwing die Hamsun teweegbracht is in de eerste plaats te danken aan Sult of Honger zoals de roman in het Nederlands heet. Honger gaat over een straatarme sloeber, die in het Oslo van de late 19de eeuw gaandeweg aan de honger dreigt te bezwijken. Deze anonieme ik-verteller kan nog net de eindjes aan elkaar knopen door zo af en toe een stukje aan een krant of tijdschrift te slijten. Maar de honger krijgt steeds meer vat op hem en drijft hem, niet alleen lichamelijk maar ook geestelijk, steeds verder richting de afgrond. De werkelijkheid wordt steeds onsamenhangender en spiegelt op die manier de hectiek van het leven in de moderne stad, een stad die nauwelijks op het toen nog provinciaalse Oslo lijkt, maar meer gemeen heeft met dynamische wereldsteden als Chicago en New York. In deze bijdrage wordt Honger gelezen als een claustrofobisch-psychologisch journaal vol menselijke ontreddering, zelfbeklag en zelfbedrog, maar ook met humor en een kritische houding ten aanzien van de heersende tijdgeest aan het einde van de 19de eeuw. In dit essay wordt Honger gepresenteerd tegen de achtergrond van een ironische, cultuurkritische traditie en de bewogen levensloop van de auteur. Wat dat laatste betreft is de carrière van Hamsun een ware achtbaan geweest: opgegroeid in deerniswekkende omstandigheden, later op handen gedragen als een van de grootste Noorse schrijvers van zijn tijd en uiteindelijk tot op het bod verguisd vanwege zijn collaboratie met de Duitse bezetter.